Kajak klub "Moraca"

Kajak na mirnim vodama je sport brzine, snage i izdržljivosti, gdje se rivali takmiče rame uz rame na vodama koje ne teku.

Od 1936. godine kajak je olimpijski sport.    

1993. godine došlo je do razdvajanja sprinterskih disciplina (500 i 1000 m)

od maratonskih trka (5 i 10 km), uz uvođenje nove, kratke, trke na 200 m,

tako da se danas posebno održavaju

takmičenja u sprintu, a posebno u maratonu.

U olimpijskom programu                                               

nalazi se 12 kajakaških disciplina.

Muškarci se takmiče u sljedećim disciplinama:

- kajaku jednosjedu i dvosjedu na 500 i 1000m,
- četvercu na 1000m. kao i kanuu,
- jednokleku i dvokleku na 500 i 1000 m.

Žene se takmiče u:

- jednosjedu, dvosjedu i četvercu na 500m.

U programu svetskih i evropskih šampionata i nacionalnih takmičenja nalaze se još i sljedeće discipline:

muškarci:
- jednosjed, dvosjed, četverac, jednoklek, dvoklek i četvoroklek na 200 m,
- četverac i četvoroklek na 500m,
- četvoroklek 1000m.

žene:
- jednosjed, dvosjed i četverac na 200m, 
- jednosjed, dvosjed i četverac na 1000m. 

Ukratko o takmičenju u slalomu

Slalom je jedna od 6 tehničkih disciplina u kojima se takmičenja odvijaju u okviru Međunarodne kajakaške federacije, ICF.

Prvo takmičenje u slalomu priređeno je 1932. godine u Švajcarskoj, po uzoru na skijaška takmičenja u slalomu. Kuriozitet je da su u početku slalomske trke održavane na mirnoj vodi. Tek kasnije su se trke u slalomu preselile na divlju vodu.

Ženeva je bila domaćin prvog Prvenstva sveta u slalomu. Od tada, svjetska prvenstva su bila priređivana svake 2 godine.

Jedna od prvih staza je bila i staza u Tacenu u Sloveniji, koja je 1955. a potom i 1991. godine bila organizator Prvenstva svijeta.

Pravi bum slalom je doživeo 1955. godine kada su platnene i drvene čamce zamijenili čamci od plastičnih masa.

1972. godine slalom je prvi put bio na programu Olimpijskih igara u Minhenu.

Na žalost, do definitivnog uvršćenja slaloma u program Igara čekalo se sve do 1992. godine i Olimpijade u Barseloni. Od tada je slalom postao stalni dio olimpijskog programa.

Prvo Prvenstvo Evrope u slalomu održano je 1996. godine u Ausburgu. Od tada se evropska prvenstva održavaju svake druge godine.

Uporedo sa promenom čamaca, mijenjala su se i pravila pod kojima su se takmičenja odvijala. U početku su vožene dvije vožnje, a računao se samo bolji rezultat iz te dvije vožnje. Kasnije su se vremena te dvije vožnje sabirala, staza je skraćivana, kao i kazneni bodovi za doticanje kapije. Kakav značaj imaju sadašnja pravila na odvijanje takmičenja možete vidjeti u sljedećem izlaganju.

                                                                                                

Opis takmičenja

Takmičenje se sastoji iz dvije vožnje. Vrijeme iz obje vožnje se sabira.
Na Prvenstvima sveta i Evrope, postoje kvalifikacione vožnje, polufinalne i finalne vožnje.
U ekipnom takmičenju gdje učestvuju po tri takmičara u ekipi, sabiraju se dvije najbolje vožnje.
Staza na kojoj se voze polufinalna, odnosno finalna trka mora imati ne više od 6 izmena u rasporedu kapija ili smjeru njihovog prolaska u odnosu na originalnu stazu.

Staza

Staza ne smije biti kraća od 250 metara niti duža od 400 metara.
Na stazi mora postojati najmanje 18 kapija, a najviše 25, od kojih najmanje 6-7 kapija mora biti uzvodnih.
Kapije su široke od 1.2 do 3.5. metara, mjereno između visećih pritki.
Kapije se obilježavaju tako da zeleno-bijela boja označava pravu kapiju, a crveno-bijela uzvodnu kapiju.
Svaka kapija je obilježena rednim brojem od starta prema cilju, a na suprotnoj strani od smjera pravilnog prolaska kroz kapiju brojevi su precrtani.

Startni interval

Takmičari startuju pojedinačno, u razmaku od 60 do 120 sekundi.

Startni brojevi

U predtakmičenju, kvalifikacijama, takmičari startuju po obrnutom redu prema njihovoj poziciji na svjetskoj rang listi.
U daljem toku takmičenja, polufinalu i finalu, startuje se obrnutim redom ali na osnovu plasmana u u prethodnoj fazi takmičenja.

Kazneni poeni/sekunde

0 = pravilan prolazak kroz kapiju bez doticanja;

2 = pravilan prolazak kroz kapiju uz doticanje jedne ili obe pritke

50 = doticanje jedne ili obje pritke uz nepravilan prolazak kroz kapiju, namjerno odgurivanje pritke kako bi se ostvario pravilan prolazak kroz kapiju, prolazak kroz kapiju u suprotnom smeru, potpuno izostavljanje kapije.

Postoje sljedeće slalomske discipline:

- kajak jednosjed,
- kanu jednosjed i dvosjed za muškarce i
- kajak jednosjed za žene

Evo pregleda olimpijskih normi za muškarce i žene:

Olimpijske norme za MUŠKARCE

200 metara kajak                500 metara kajak  

kadeti ................ 45sek            kadeti ..................  2,00

juniori ........ 35 - 40sek             juniori .......... ispod 1,50

seniori ....... ispod 35sek             seniori .......... ispod 1,40

1000 metara kajak                 500 metara kanu

kadeti ............ oko 4,00              kadeti ................. 2,10

juniori ................ 3,40              juniori ........ ispod 2,00

seniori ................ 3,30               seniori ........ ispod 1,50

1000m kanu jednoklek        1000m kanu dvoklek

kadeti ............... 4,25               kadeti ............... 4,20

juniori .... ispod  4,00              juniori ..... ispod 3,95

seniori .... ispod  3,45               seniori ..... ispod 3,40

Olimpijske norme za ŽENE

200 metara kajak                  500 metara kajak  

kadeti .............. 50sek                kadeti ................ 2,05

juniori ...... 40 - 45sek                juniori ........ ispod 1,55

seniori ..... ispod 40sek                seniori ........ ispod 1,45

1000 metara kajak                   500 metara kanu

kadeti ............. oko 4,05              kadeti ............... 2,15

juniori .................. 3,45             juniori ...... ispod 2,05

seniori .................. 3,35              seniori ...... ispod 1,55

1000m kanu jednoklek           1000m kanu dvoklek

kadeti ................. 4,30               kadeti ................ 4,25

juniori ........ ispod 4,05                juniori ...... ispod 4,00

seniori ........ ispod 3,45                seniori ....... ispod 3,40

Moderni kajaci napravljeni su od karbona, kevlara ili njihove kombinacije vlakana ili platna impregniranih poliesterskim ili epoksidnim smolama. Zbog toga su veoma lagani i izuzetno čvrsti.

Kajak je sportski čamac sa krmom, u kome takmičar sjedi u uskom otvoru, nogama oslonjenim na prečagu ispod gornjeg svoda-palube čamca. Palica za upravljanje nalazi se izmedju stopala. Čamac se pokreće veslom koje ima lopatice sa obje strane drške.

Kanu je, za razliku od kajaka, čamac otvorenog tipa, rombičnog oblika, bez krme, u kome takmičar kleči na jednom koljenu oslanjajući se drugim stopalom o pod čamca. Čamac se pokreće veslom sa jednom lopaticom otiskujući se o vodu samo sa jedne strane čamca.

Moderni kajaci za sprint

Carbon/Kevlar Epoxy Vacuum - Ova konstrukcija je namijenjena za spuštanje niz rijeku, maratonske trke i kajak na moru. Glavne karakteristike su čvrstina i otpornost na udare.

Carbon/Kevlar HoneyComb Vacuum Heat Cured  - Otporan na svjetlost i sunčevu toplotu. Ova konstrukcija je specifično namijenjena za  maratonske trke. Glavne karakteristike su lakoća i čvrstina.

Carbon Foam Epoxy Vacuum Heat Cured - Otporan na svjetlost i sunčevu toplotu. Ovaj metod izrade je već dokazao svoj potencijal i postao jedna od najpopularnijih konstrukcija. Ova konstrukcija je krajnje otporna i čvrsta pa je kao takav izvanredan kajak kako za sprint, obuku, tako i za takmičenja.

 ( www.mar-kayaks.pt )

(škola kajaka 4)

Škotski advokat John MacGregor se smatra ocem današnjeg kajakaštva. On je 1865. konstruisao prvi turistički kajak na osnovu opisa eskimskih kajaka i bio prvi promoter kajakaštva u svijetu. Kajak je nazvao Rob Roy, po junaku istoimenog romana Waltera Sccota, pa će se to ime koristiti godinama kasnije za sve čamce tog oblika i svrhe, kako u Evropi, tako i u Americi. 

(škola kajaka 3)

UVOD

Eskimski obrat je obavezni sastavni deo tehnike veslanja na divljoj vodi, s kojim je moguće potpuno iskoristiti prednost čvrstog sjedenja u zatvorenom plovilu. Dobro uvježban, eskimski obrat vam nudi potrebnu sigurnost i samopouzdanje neophodno za savladavanje i najnemirnijih vodenih tokova, gdje usljed gubitka ravnoteže može doći do prevrtanja čamca.

Eskimski obrat se uči u bazenu, gdje je voda topla, vidljivost u vodi dobra, tako da se početnik može koncentrisati samo na tehniku obrata. Ako nemamo bazen na raspolaganju, tehniku onda vježbamo na tekućoj vodi, ali je metodika malo drugačija.

U svakom slučaju, tehniku obrata moramo naknadno utvrditi u realnim uslovima, na divljoj vodi.

ISTORIJAT

Tehnika samopomoći pri prevrtanju kajaka eskimima je poznata već vijekovima, jer im je pomagala da prežive u ledenoj vodi. Misionari su već 1765. godine opisali deset načina na koje se eskimi po prevrtanju vraćaju u uspravan položaj. Među njima su tehnike oslonca na veslo ili harpun, cijelim zaveslajem ili pak golim rukama.

Zabiljleženo je da je 1927. godine Austrijanac Edi Pawlata prvi naučio eskimski obrat. Britanac, Gino Watkins, 1930. godine je učio obrat direktno od Eskima, ali je nedugo potom izgubio život u toku ekspedicije na Arktiku.

Današnja tehnika obrata, koja datira od 1965.godine, omogućena je usavršavanjem izgleda samog plovila i obavezan je sastavni dio kajakarenja na divljoj vodi.
PRINCIP OBRATA  

 1. Kajakaš sjedi u čamcu.

.... ST - težište tijela

.... SV - središte pritiska vode

.... T i VS su smjerovi djelovanja sila teže i vodenog pritiska. Kada je kajakaš u ravnotežnom položaju težište tijela ST i Središte pritiska vode SV su poravnati po vertikalnoj osi, upravnoj na pravac kretanja čamca.

2. Kada se čamac prevrne, na tijelo djeluje dodatna sila vodenog pritiska VS.

3. Tehnika obrata: kajakaš koji sjedi u prevrnutom plovilu pokušava zaveslaj unutrašnjom stranom lista vesla (sila F), koje dostiže površinu vode. Da bi podigli tijelo, središte sile se odmakne od strane koja je najbliža površini i poveća površinu na koju djeluje vodeni potisak.
Kako se tijelo približava površini njegova sila vodenog pritiska koja mu je pomagala da ispliva naglo slabi. Težište tijela je tada previše odaljeno od ose obrtanja i obrat izostaje, jer zaveslaj nije bio dovoljno silovit. Uzroke neuspjelog obrata treba popraviti poboljšanjem tehnike obrata, dodatkom pokreta bokom i približavanjem središta teže osi obrata.

 RAD  KUKOVIMA 

Uvrtanje u kukovima pomaže kajakašu da ispravi čamac do te mjere da lako počne koristiti uzgon vodenog pritiska da podigne tijelo iz vode. Tijelo je nagnuto prema špicu čamca licem okrenutim prema površini vode, ili zabačeno prema repu čamca licem okrenutim na gore u zavisnosti od vrste zaveslaja.

Jedno koljeno vuče čamac ka tijelu, a suprotno koljeno ga gura od tijela. Pri obratu sa zaveslajem u luku tijelo se ponaša kao zglob - uvijanje tijela se prenese u obrat čamca. Na ovaj način čamac okrećemo hitrim pokretom donjeg dijela tijela i tako dobijamo gibalni momenat.

PRIVLAČENJE TEŽIŠTA

Kad čamac dovoljno izravnamo pokretom kuka, treba težište tijela približiti čamcu kako bi dignuli tijelo iz vode.

To možemo učiniti na više načina:

........ naginjanjem tijela ka špicu čamca
........ naginjanjem tijela ka repu čamca
........ pregibanjem u struku preko čamca

Podizanje tijela zamahom rukama. Kako god pokušali da se dignemo iz vode, postoji zlatno pravilo da glava uvek ide posljednja iz vode, kako bi što više rasteretili težište tijela i primaknuli ga bliže osi obrata. 

(škola kajaka 2)

Kod starijih kajakaša dugo vremena je vladalo mišljenje, da je dužina vesla dobra ako takmičar može stojeći da vrhovima prstiju obuhvati vrh vesla. To je rezultiralo time da je veslo bilo prekratko za visoke, a predugo za niže kajakaše. 

Dužina vesla zavisi od mnogih faktora

Dubina zaveslaja, prirodno, nije ista na početku i na kraju zaveslaja. Duže veslo obezbjeđuje ranije postizanje dovoljne dubine zaveslaja, a kraće, brže vađenje vesla.

Još jedan zaključak, do koga se došlo empirijski, je da su štetne posljedice usled korišćenja neadekvatne dužine vesla manje ako se koristi kraće veslo od potrebnog.

www.kajakss.org.rs

(škola kajaka 1) 

Koji ugao vesla je najbolji za kajakaše?  Sljedeće izlaganje treba da vam pruži neke informacije kako biste odlučili šta je najbolje za vas.

 Ne postoji jedan univerzalni ugao dobar za sve.

Postavljanjem lopatica vesla pod uglom treba inicijalno da obezbijedi manji otpor vetra pri kretanju vesla napred u vazdušnoj fazi. Ovo ima naročitog značaja kada vjetar duva u prsa. Čim su se prva vesla sa uglom pojavila na takmičenjima, počelo je i postizanje boljih rezultata, naročito pri vjetru u prsa. Ubrzo su svi kajakaši koristili vesla sa uglom.

Prva vesla su imala lopatice pod uglom od 90 stepeni, što je teoretski obezbjeđivalo idealne uslove smanjenja otpora vazduha. Međutim, vesla sa tako velikim uglom su zahtijevala veliko zakretanje pesnice u korijenu, kako bi suprotna lopatica ušla u vodu pod pravim uglom. Mnogi kajakaši nisu mogli da ostvare potrebno uvrtanje, pa su smanjili ugao vesla. Danas niko ne koristi vesla sa pravim uglom. Većina kajakaša koristi vesla sa uglom od 80 stepeni čak i manje.

Veslo može biti sa desnim uglom tzv. "desno" veslo ili sa lijevim uglom - "lijevo" veslo. Desno veslo se čvrsto drži desnom šakom, dok slobodno rotira u lijevoj šaci. Kod lijevog vesla situacija je obrnuta. Nema prednosti u korišćenju jednog u odnosu na drugo veslo. Nekada je vladalo mišljenje da, generalno, ljevoruki kajakaši treba da koriste desno veslo, a dešnjaci lijevo. Ne postoji racionalna osnova za ovakvo mišljenje. Treba da koristite veslo koje vam najviše odgovara. Za mnoge nema razlike i mogu se navići i na lijevo i na desno veslo.

Veslo sa uglom ili ne je pitanje koje ima jake pobornike i za jednu i za drugu opciju. Veslo bez ugla obezbjeđuje manje uvrtanje zglobova samim tim i manje naprezanje. Pored toga, pri vjetrovitom vremenu nema padanja i letenja vesla. Za početnike je lakše da se naviknu na veslo bez ugla. Smatra se da je veslo bez ugla dobar izbor za nekoga ko vesla periodično i na kraćim relacijama.

Vrhunski veslači koristeći vesla sa uglom, godišnje preveslaju nekoliko hiljada kilometara, a rijetko neko pati zbog povrede zglobova.

Kod vesala sa uglom manjim od 90 stepeni, u uslovima vetra u prsa, lopata na kontrolisanoj strani teži da padne dolje, a lopata na suprotnoj strani teži da poleti. Ovo je najizraženije kod vesla sa uglom od 45 stepeni.

U uslovima bočnog vjetra, lopatica na strani odakle vjetar duva teži da odleti niz vjetar. Ovo je najizraženije kod vesla sa većim uglovima i kod veslača sa vertikalnijim stilom veslanja. Korisno je spustiti gornju ruku i gurati niže veslo u uslovima bočnog vjetra. Ova tehnika koristi i kod vjetra u prsa.

Konačna odluka o veličini ugla vesla.

Vesla sa većim uglom proizvode manji otpor vjetra, a sa manjim uglom, iziskuju manje uvrtanje zgloba.

VIDI TABELU

Iz priložene tabele može se vidjeti da je korist od vesla sa uglom veća što je ugao veći. Ispod 60 stepeni, gubi se 50% korisnog dejstva. Optimalni ugao za većinu veslača je između 70 i 80 stepeni (većina kajakaša koristi vesla sa uglom od 75 stepeni).

Ako koristite veslo sa patentom (omogućena promjena ugla i dužine vesla), dobro je probati više raznih uglova, dok ne pronađete onaj koji vam najviše odgovara.

Da rezimiramo, vesla sa uglom stvaraju manji otpor u uslovima vjetra u prsa. U ostalim uslovima nema razlike u otporima.

www.kajakss.org.rs